نشانههای مــؤمــن (94)
«وَ إِنْ عَايَنَ شَرّاً سَتَرَهُ»؛ مؤمن، کارهای زشت و ناپسند را بازگو نمیکند.
پوشاندن زشتیها و خطاهای دیگران، یکی از نشانههای بزرگوارى و از برجستهترین صفات اخلاقی در فرهنگ اسلامی است. انسانها بهطور طبیعی در معرض لغزش و اشتباهاند و اگر خطاهایشان آشکار شود، آبرو و حیثیت اجتماعیشان آسیب میبیند. اسلام باظرافتی ویژه، توصیه کرده است که لغزشهای پنهانی دیگران افشا نشود و فرصت بازگشت و اصلاح به آنها داده شود.
ستّاری و پردهپوشی، نهتنها مایه آرامش فرد و جامعه است، بلکه از گسترش بیاعتمادی و ناهنجاریهای دیگری نیز جلوگیری میکند.
امام علی (علیهالسلام) در این فراز از نشانههای مؤمن، پنهان داشتن شر و بدی را از بارزترین ویژگی مؤمن ذکر نموده است.
سیره پیامبران و اولیای الهی نشان میدهد که آنان، حتی در مواجهه با بدیها، نخست به اصلاح و نصیحت مخفیانه میپرداختند و عیب کسی را علنی نمیساختند. این اصل اخلاقی، جامعه را از افتادن به ورطه قضاوتهای عجولانه و بیاعتمادی نجات میدهد و کرامت انسانها را پاس میدارد.
قرآن کریم در نکوهش کسانی که خلاف این روش عمل میکنند، میفرماید:«إِنَّ الَّذينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشيعَ الْفاحِشَةُ فِي الَّذينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ»؛ كسانى كه دوست دارند زشتیها در ميان مردم باایمان شيوع يابد، عذاب دردناكى براى آنان در دنيا و آخرت است؛ و خداوند مىداند و شما نمىدانيد! (نور: 19).
این آیه مستقیماً درباره ستایش پردهپوشی نیست، بلکه در نکوهش کسانی است که دوست دارند زشتیها و گناهان در میان مؤمنان آشکار و شایع شود؛ خواه با شایعهپراکنی، خواه با انتشار اخبار و تصاویر و سخنان مربوط به آن. چنین گرایشی از نگاه قرآن، نشانه آلودگی قلب و دشمنی با پاکی جامعه است و عذابی دردناک در دنیا و آخرت به دنبال دارد. از این هشدار الهی، میتوان به مفهوم مخالف دریافت که پنهان داشتن لغزشها و جلوگیری از اشاعه بدی، عملی پسندیده و مطابق رضای خداوند است.
امام صادق (علیهالسلام) میفرماید: «مَنْ سَتَرَ عَلَى مُؤْمِنٍ عَوْرَةً سَتَرَ اللَّهُ عَلَيْهِ سَبْعِينَ عَوْرَةً مِنْ عَوْرَاتِهِ الَّتِي يُخَلِّفُهَا فِي الدُّنْيَا وَ الْآخِرَةِ»؛ هر كه عيبى را از مؤمنى بپوشاند كه از آن بيم دارد، خداوند هفتاد عيب از عیبهای دنيا و آخرتش بپوشاند. (المؤمن، ص 47).
البته پوشاندن شر و بدی درجایی است که موجب ضرر به جامعه یا ادامه ظلم نشود؛ اما در مواردی که خطر جدی برای مردم یا حقوق دیگران وجود دارد، وظیفه «نهی از منکر» و جلوگیری، بر پوشاندن مقدم میشود؛ بنابراین، پردهپوشی مؤمنانه، جلوهای از رحمت و گذشت است که با حکمت و در چهارچوب حیات مؤمنانه معنا پیدا میکند.
نتیجه:
پوشاندن زشتیها، یکی از ظریفترین هنرهای اخلاقی است که قرآن و سنت بر آن تأکید کردهاند. این رفتار، درواقع پاسداشت حرمت انسانهاست و سبب میشود افراد، فرصت جبران خطا را بیابند. پردهپوشی مؤمن، جامعه را از بیماری شایعهپراکنی، بیآبرویی و قضاوتهای نادرست حفظ میکند.