نشانههای مــؤمــن (93)
«اِنْ رَأَى خَيْراً ذَكَرَهُ »؛ اگر عمل خیر و پسندیدهای را ببینید آن را متذکر میشود.
در فرهنگ قرآن و عترت، مؤمن نهتنها خود اهل خیر است، بلکه نیکى را ترویج میکند. او میداند که رفتار نیک، همچون بذرهای سبز در مزرعه دلها، با یادآوری و تمجید، بارورتر و گستردهتر میشوند. این یادکرد، گاهی به شکل نقل یک داستان الهامبخش است و گاهی با یک جملهٔ کوتاه از تحسین، اما در هر دو حالت، برکت معنوی در پی دارد. سکوت در برابر خوبیها، گاه به خاموشی چراغهای هدایت میانجامد و زبان گشایی در مدح آنها، به گرمای ایمان کمک میکند. قرآن، زبان ثناگویی و خیرگویی را نه مدح بیاساس، بلکه «تذکر» و یادآوری نعمت الهی میداند.
امام علی (علیهالسلام) در این کلام، چهرهای از روح اجتماعی مؤمن ترسیم میکند که با چشمان بیدار و زبان حقگو، خوبیها را میبیند و بازتاب میدهد. این ویژگی، مانع فراموشی ارزشها در غوغای روزمرگیها میشود. یادکرد خیر، هم احترام به فاعل آن است و هم دعوتی غیرمستقیم به دیگران برای پیروی از آن. درنتیجه، جامعهای که این صفت در آن رواج دارد، بهجای تمرکز بر خطاها، بر نکات مثبت رشد میکند.
امام علی (علیهالسلام) میفرمایند:«اِنْ رَأَى خَيْراً ذَكَرَهُ»؛ یعنی مؤمن در برابر کار نیک، بیتفاوت نمیگذرد، بلکه آن را به زبان میآورد و یادش را زنده میکند. این امر، دو اثر دارد: تقویت روحیه فاعل، گسترش خیر و الگوسازی برای دیگران.
قرآن و یادکرد نیکیها
بازگو كردن نعمتهاى خدادادى و مستور نداشتن آنها از مردم، توصيه خداوند به پيامبر (صلیالله علیه و آله) است. خدای متعال در قرآن کریم به پیامبر اکرم (صلیالله علیه و آله) دستور میدهد که نعمت الهی را بازگو کند: «وَأَمَّا بِنِعْمَةِ رَبِّكَ فَحَدِّثْ»؛ و نعمت پروردگارت را بازگو كن. (ضحی: ۱۱). چه خیری بالاتر از نعمتهای الهی است؟
علامه طباطبایی ذیل فرموده است: «تحديث نعمت به معناى ذكر و یادآوری و نشان دادن آن است، حال يا به زبان و يا به عمل و اين عمل شكر نعمت است». (ترجمه تفسير الميزان، ج20، ص 525).
امام علی (علیهالسلام) درباره تمجید و تحسین از احسان کننده فرموده است: «شَكَرَ الْإِحْسَانَ مَنْ أَثْنَى عَلَى مُسْدِيهِ وَ ذَكَرَ بِالْجَمِيلِ مُولِيَهُ»؛ احسان و نيكى را كسى سپاسگزارى كرده كه احسان كننده را ستايش كند و صاحب آن را به نيكى ياد كند. (تصنيف غررالحکم و درر الكلم، ص 279).
نتیجه:
مؤمن، آینه تمام نمای خوبیهاست؛ هر چه زیبایی و فضیلت ببیند، بازتاب میدهد. کلام امام علی (علیهالسلام) به ما میآموزد که زبان میتواند چراغی برای روشن نگاهداشتن فرهنگ نیکو باشد. یادکرد خیر، نه یک تعارف اجتماعی، بلکه یک مسئولیت ایمانی و یک عمل تبلیغی است. در جامعهای که نیکوکاران شناخته و ستوده شوند، انگیزه برای کار خیر چند برابر خواهد شد؛ بنابراین، هر مؤمن باید هم بینای خوبیها باشد و همزبانش مزرعه ستایش راستین آنها.