نشانه‌های مــؤمــن (28)
28. وَ لَا مُتَهَتِّكٌ: از رفتارهای زشت و بی‌احترامی دوری می‌کند.
واژهٔ «مُتَهَتِّك» از ریشه «هتک» به معنای پاره کردن، دریدن و پرده‌دری است. (لغت نامه دهخدا، حرف ه). در فرهنگ عربی، «هَتْکُ السِّتر» به معنای کنار زدن پرده و آشکار کردن چیزی است که باید پنهان بماند؛ خواه پوشش جسمی باشد یا پردهٔ حرمت و آبروی افراد. ازاین‌رو، «مُتَهَتِّک» به کسی گفته می‌شود که حرمت‌شکن است؛ نه حریم خود را نگه می‌دارد و نه حریم دیگران را. مؤمن راستین هیچ‌گاه آبروی کسی را پیش دیگران نمی‌ریزد و رسوا نمی‌کند.
از نگاه اهل ایمان، زبان نه‌تنها وسیله‌ای برای ارتباط، بلکه آینه‌ای از درون انسان است. بسیاری از حالات قلبی و باورهای درونی، در قالب کلمات بر زبان جاری می‌شود. از همین رو، در آموزه‌های دینی، مراقبت از زبان همواره از مهم‌ترین نشانه‌های رشد معنوی دانسته شده است. یکی از آفات رایج زبان، هتاکی و حرمت‌شکنی است؛ رفتاری که اغلب نشانهٔ نارضایتی درونی، کم‌ظرفیتی و ضعف شخصیتی است.
امام علی (ع) در وصف مؤمن حقیقی می‌فرماید: «وَ لَا مُتَهَتِّكٌ»؛ یعنی مؤمن، هتاک و حرمت‌شکن نیست. این ویژگی، به‌ظاهر ساده است، اما دریچه‌ای به‌سوی یک نگاه عمیق معرفتی و توحیدی است؛ زیرا که در آموزه‌های توحیدی، حرمت عرض و آبرو، هم‌تراز خون افراد است.
قرآن کریم، به هتاکانی که درصدد رسواسازی دیگران هستند هشدار می‌دهد و آنان را به عذاب سخت و دردناک تهدید می‌کند: «إِنَّ الَّذينَ يُحِبُّونَ أَنْ تَشيعَ الْفاحِشَةُ فِي الَّذينَ آمَنُوا لَهُمْ عَذابٌ أَليمٌ فِي الدُّنْيا وَ الْآخِرَةِ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ وَ أَنْتُمْ لا تَعْلَمُونَ»؛ كسانى كه دوست دارند زشتی‌ها در ميان مردم باایمان شيوع يابد، عذاب دردناكى براى آنان در دنيا و آخرت است؛ و خداوند مىداند و شما نمىدانيد! (نور: 19).
امام صادق (ع) فرموده است: «مَنْ هَتَكَ سِتْرَ مُؤْمِنٍ هَتَكَ اللَّهُ سِتْرَهُ يَوْمَ الْقِيَامَةِ»؛ كسى كه مؤمنى را پرده‌دری و رسوا كند، خداوند در قيامت پردۀ او را مى‌درد و رسوايش مى‌گرداند. (المؤمن، ص 69).
مؤمن واقعی نه‌تنها از گناه آشکار و هنجارشکنی‌های علنی پرهیز می‌کند، بلکه از رفتارهایی که موجب بی‌آبرویی خود یا دیگران شود نیز دوری می‌گزیند. او به «حیاء» به‌عنوان گوهری درونی ایمان وفادار است و همواره می‌کوشد نه حریم اخلاقی خویش را بشکند و نه پرده حرمت دیگران را بدرد.
امام علی (ع) در این وصف اشاره می‌فرماید که بی‌پروایی در گناه، پرده‌دری نسبت به دیگران و عادی‌سازی زشتی‌ها، باایمان سازگار نیست. مؤمن حتی اگر از خطای کسی آگاه باشد، آن را به‌راحتی در جمع آشکار نمی‌سازد، بلکه در خفا نصیحت و هدایت می‌کند؛ چنان‌که در حدیث آمده است: «مَنْ وَعَظَ أَخَاهُ سِرّاً فَقَدْ زَانَهُ وَ مَنْ وَعَظَهُ عَلَانِيَةً فَقَدْ شَانَهُ»؛ کسی که برادر دینی‌اش را در پنهانی نصیحت کند، او را آراسته است؛ و اگر در آشکارا او را نصیحت کند (و موجب رسوایی شود)، او را زشت کرده است. (تحف العقول، ص 489).
نتیجه:
صفت «لَا مُتَهَتِّكٌ» به ما می‌آموزد که مؤمن، همحرمت نفس خود را نگه می‌دارد، هم احترام خلق را حفظ می‌کند. در زمانه‌ای که بی‌پروایی، افشای اسرار شخصی و ترویج بی‌حیایی در فضای حقیقی و مجازی رواج یافته، مؤمن راستین مرز حریم را می‌شناسد و نگاهبان آن است؛ مؤمن، نه زبانش پرده‌در است، نه نگاهش بی‌پروا و نه رفتارش هتاکانه.
او همچون پیامبر رحمت (ص) می‌کوشد خطا را بپوشاند، نه آنکه فاش کند؛ ادب را حفظ کند، نه آنکه بشکند؛ و در عین ارشاد، اهل حرمت‌داری باشد. تجسس و غیبت، از مظاهر هتک حرمت مؤمن است؛ اسلام به‌شدت از آن نهی کرده، زیرا این اعمال زمینه‌ساز پرده‌دری و بی‌احترامی‌اند.
ادامه دارد