نشانه‌های مــؤمــن (12)
۱۲. يَكْرَهُ الرِّفْعَةَ؛ از فخرفروشی و خودبرتربینی بیزار است.
دوازدهمین صفت و ویژگی مؤمن این است که از بلندی جویی و برتری‌طلبی نفرت دارد.
واژه «الرِّفْعَةَ» از ریشه «ر ف ع» به معنای بلندی و بالا رفتن است؛ اما در اینجا مراد، بلندمرتبه‌نماییِ خود، برتری‌طلبی و طلب مقام دنیوی است.
مؤمنِ واقعی از نگاه روحی و روانی به جایگاهی فراتر از بلندای ظاهر دل‌بسته است. او دل به شهرت، قدرت، جاه و موقعیت‌های ساختگی و اعتباری نمی‌بندد. مؤمن می‌داند که رفعت‌های ظاهری، همچون سرابی است که انسان را از هدف بازمی‌دارد. او به‌خوبی می‌فهمد که برتری‌طلبی، دل را گرفتار خودبینی، رقابت‌های ناسالم و حسادت می‌کند.
در آموزه‌های قرآنی، برتری‌طلبی و خودبزرگ‌بینی صفت شیطانی و فرعونی شمرده‌شده است. ابلیس دلیل سجده نکردنش به حضرت آدم (ع) این‌چنین می‌گوید: «قالَ ما مَنَعَكَ أَلاَّ تَسْجُدَ إِذْ أَمَرْتُكَ قالَ أَنَا خَيْرٌ مِنْهُ خَلَقْتَني مِنْ نارٍ وَ خَلَقْتَهُ مِنْ طينٍ»؛ (خداوند به او) فرمود: در آن هنگام كه به تو فرمان دادم، چه چيز تو را مانع شد كه سجده كنى؟ گفت: «من از او بهترم؛ مرا از آتش آفريدهاى و او را از گل! (اعراف: 12).
فرعون نیز دلیل برتری خود بر حضرت موسی (ع) را چنین شرح می‌دهد. قرآن کریممی‌فرماید: «وَ نَادَی فِرْعَوْنُ فِی قَوْمِهِ قَالَ یا قَوْمِ أَلَیسَ لِی مُلْک مِصْرَ وَ هَذِهِ الْأَنْهَارُ تَجْرِی مِن تَحْتِی أَفَلَا تُبْصِرُونَ أَمْ أَنَا خَیرٌ مِّنْ هَذَا الَّذِی هُوَ مَهِینٌ وَلَا یکادُ یبِینُ»؛ فرعون در میان قوم خود ندا داد و گفت: ای قوم من! آیا حکومت مصر از آن‌من نیست و این نهرها تحت فرمان من جریان ندارند؟ آیا نمی‌بینید؟! مگر نه این است که من از این مرد (موسی) که از خانواده و طبقه پستی است و هرگز نمی‌تواند فصیح سخن بگوید، برترم؟! ( زخرف: ۵۱-۵۲).
مؤمن ازآنجاکه به آیه آیه قرآن کریم ایمان دارد و آن را سخن خداوند علی اعلا می‌داند، از این اخلاق رذیله به‌شدت دوری می‌جوید. قرآن کریم می‌فرماید:« تِلْكَ الدَّارُ الْآخِرَةُ نَجْعَلُها لِلَّذينَ لا يُريدُونَ عُلُوًّا فِي الْأَرْضِ وَ لا فَساداً وَ الْعاقِبَةُ لِلْمُتَّقينَ»؛ (آرى،) اين سراى آخر تو را (تنها) براى كسانى قرار مىدهيم كه اراده برترىجويى در زمين و فساد را ندارند؛ و عاقبت نيك براى پرهيزگاران است! (قصص:83).
در جامعه دینی وایمانی، تواضع و فروتنی زینت مؤمن است؛ اما تواضع نمایشی نیز گاه نقابی برای طلب رفعت است. مؤمن، هم در دل تواضع دارد و هم در ظاهر فروتن است؛ نه خود را پایین‌تر ازآنچه هست نشان می‌دهد، و نه بالا‌تر.
امام سجاد (ع) دریکی از دعاهایش می‌فرماید: «أَعِزَّنِي وَ لَا تَبْتَلِيَنِّي بِالْكِبْرِ وَ لَا تَرْفَعْنِي فِي النَّاسِ دَرَجَةً إِلَّا حَطَطْتَنِي عِنْدَ نَفْسِي مِثْلَهَا، وَ لَا تُحْدِثْ لِي عِزّاً ظَاهِراً إِلَّا أَحْدَثْتَ لِي ذِلَّةً بَاطِنَةً عِنْدَ نَفْسِي بِقَدَرِهَا»؛خدایا! عزيزم دار و به خودپسندی دچارم مكن؛ به هراندازه‌ای که در میان مردم مرا گرامی می‌داری در نفسم متواضع ساز. به هر مقداری که برایم عزّت ظاهری فراهم می‌کنی ذلّت باطنی در نفسم ایجاد کن. (صحیفه سجادیه، دعای 20)
نتیجه:
نشانه مؤمن آن است که به‌جای بالا رفتن بر دوش مردم، دل به رفعتی می‌بندد که از فروتنی زاده می‌شود. او بلندمرتبه‌ترین است، چون طالب بلندی نیست؛ و در چشم خدا، چنین انسانی، عزیز و آبرومند است. که «وَ لِلَّهِ الْعِزَّةُ وَ لِرَسُولِهِ وَ لِلْمُؤْمِنينَ وَ لكِنَّ الْمُنافِقينَ لا يَعْلَمُونَ»؛ عزت مخصوص خدا و رسول او و مؤمنان است؛ ولى منافقان نمىدانند! (منافقون: 8).
ادامه دارد